تعیین حساسیت بزهای سانن، آلپاین، مهابادی و بومی سمنان به طول دور‌ه‌ی نوری با استفاده از هورمون‌های تیروئیدی

سابقه و هدف: هورمون‌های تیروئیدی بر عملکرد تولید مثلی حیوانات، بخصوص پاسخ به طول دوره‌ی نوری، موثرند. در گونه‌های مختلف جانوری تغییرات غلظت سرمی این هورمون‌ها در طی سال دیده شده است. با توجه به داده‌های موجود میتوان با تعیین میزان تغییرات غلظت سرمیِ این هورمون‌ها میزان حساسیت به فصل را درگونه‌ها و نژادهای دامی پیش‌بینی نمود. این تحقیق با هدف مقایسه میزان حساسیت به فصل بزهای سانن وآلپاین با نژادهای بومی(مهابادی و بومی سمنان) استفاده از میزان هورمون‌های تیروئیدی انجام شد. مواد و روش ها: این آزمایش با همکاری بخش خصوصی، در جنوب دامغان، از شهرستا‌ن‌های استان سمنان، با مختصات جغرافیایی: °۳۶ شمالی و °۵۴ شرقی، در ارتفاع 950 متر از سطح دریا، دارای تابستان‌ گرم و زمستان سرد و خشک انجام شد. 16 بز نر 3 تا 4 ساله از چهار نژاد سانن، آلپاین، مهابادی و بومی استان سمنان انتخاب شده و از ابتدای اسفندماه هر 15 روز یک بار، نمونه‌گیری از رگ وداج انجام شد. میزان T3،T4 سرم به روش الایزا اندازه‌گیری‌شد. تاثیر نژاد و طول دوره‌ی نوری بر غلظت هورمون‌ها، به روش داده‌های تکراری در قالب طرح کاملا تصادفی آنالیز شد. یافته ها: میزان T3 و T4 در هر در طی سال تغییرات هدفمند و معنی داری داشتند(p≤0.01). در هر چهار نژاد میزان T3 در پاییز و زمستان بالا بود و در اسفند به بالاترین حد خود رسید. الگوی تغییرات T3در چهار نژاد نژاد یکسان بود، اما نژاد سانن بیشترین تغییرات در T3 را نشان داد. تفاوت میزان تغییرات بین نژادها در برخی ماه‌ها معنی دار بود، اما در حالت کلی، تفاوت معنی‌داری در نقاط بیشینه و کمینه میزان T3 در بین نژادهای سانن، آلپاین و مهابادی دیده نشد(p≤0.01). این میزان تفاوت تنها در مورد بزهای سمنانی با سایر نژادها معنی‌دار بود. سطح هورمون در ماه‌های اسفند، فروردین، دی، آبان و آذر، در بزهای بومیِ سمنان به طور معنی‌داری کمتر از سایر نژادها بود(p≤0.01). میزان هورمون تیروکسین(T4) نیز تحت تاثیر تغییرات طول دوره نوری قرار گرفت. به طوری‌که غلظت این هورمون به ترتیب در فصول زمستان و پاییز بیشترین و در تابستان کمترین بود(p≤0.01). بین نژادها از لحاظ حساسیت تغییرات غلظت T4 به تغییرات طول دوره نوری تفاوت معنی‌دار دیده شد(p≤0.01).در ماه‌های فصل گرما(تیر ، مرداد و شهریور)، غلظت تیروکسین در بزهای سمنانی به طور معنی‌داری بیشتر از بزهای سانن و آلپاین بود(p≤0.01). بزهای سمنانی کمتر تحت تاثیر تغیرات طول دوره نوری بر میزان تیروکسین قرار گرفتند. نتیجه گیری: نتایج این آزمون نشان داد که بزهای نر نژاد سانن بیش از نژاد آلپاین تحت تاثیر تغییرات طول دوره نوری و شرایط اقلیمی در کوهپایه های جنوبی البرز قرار گرفتند. در بین دو توده‌ی ژنتیکیِ بومی، تفاوت معنی‌داری در پاسخ به شرایط اقلیمی و طول دوره‌ی روشنایی دیده نشد. با توجه به این نتایج به نظر میرسد نژاد آلپاین گزینه مناسب‌تری برای استفاده در این شرایط اقلیمی در کشورمان باشد.